Pokłady gazu ziemnego w regionie Beskidu Żywieckiego – ujęcie geologiczne i gospodarcze

Wprowadzenie

Region Beskidu Żywieckiego, położony w południowej części Polski, znany jest przede wszystkim z walorów turystycznych i przyrodniczych. Jednak obok pięknych krajobrazów, lasów i górskich szczytów, kryje on również cenne zasoby geologiczne. Jednym z nich są pokłady węglowodorów, w tym gazu ziemnego, które od wielu lat stanowią przedmiot badań geologicznych oraz rozważań dotyczących potencjalnego wykorzystania gospodarczego.

Charakterystyka geologiczna regionu

Beskid Żywiecki należy do Karpat Zewnętrznych, zbudowanych głównie ze skał fliszowych – naprzemiennych warstw piaskowców, łupków i margli, powstałych w okresie kredy i paleogenu. Układ tektoniczny tych skał, z licznymi fałdami i nasunięciami, sprzyja tworzeniu pułapek gazowych.

W rejonie tym prowadzone były liczne prace sejsmiczne i odwierty rozpoznawcze, które wskazały obecność struktur o charakterze ropo- i gazonośnym. Największe znaczenie mają tu pułapki antyklinalne, w których gaz gromadzi się w wypukłych strukturach skalnych, a także strefy uskokowe, pełniące rolę zarówno dróg migracji, jak i barier dla węglowodorów.

Złoża dewońskie i ich znaczenie

W szerszym kontekście geologicznym południowej Polski należy wspomnieć także o utworach dewońskich, które stanowią ważny element budowy geologicznej basenu małopolskiego i obszarów sąsiadujących z Karpatami. Skały dewońskie – głównie wapienie i dolomity , będące pozostałością waryscyjskiego piętra tektonicznego – pełnią często rolę skał zbiornikowych dla węglowodorów i zalegają w podłożu nasunięcia Karpat. To właśnie w nich udokumentowano liczne złoża ropy naftowej i gazu ziemnego w rejonie Lachowic, Podkarpacia i na Lubelszczyźnie.

Udokumentowana głębokimi otworami wiertniczymi , obecność gazu w tektonicznych pułapkach dewońskich, zwiększa potencjał poszukiwań. Pułapki te mogą stanowić główne lub dodatkowe horyzonty perspektywiczne.

Złoża gazu ziemnego w Beskidzie Żywieckim

Choć Beskid Żywiecki nie jest głównym ośrodkiem wydobycia węglowodorów w Polsce (takim pozostaje Podkarpacie oraz Niż Polski), to wyniki badań wskazują na obecność perspektywicznych zasobów.

Szczególnie interesujące są:

• rejon Jordanowa i Suchej Beskidzkiej – gdzie rozpoznano struktury mogące stanowić potencjalne pułapki gazowe,
• obszar wzdłuż doliny Skawy i Koszarawy – charakteryzujący się korzystnymi warunkami geologicznymi dla akumulacji gazu,
• okolice miejscowości Lachowice – gdzie w utworach fliszowych, głównie w piaskowcach istebniańskich i warstwach magurskich, stwierdzono występowanie stref uskokowych oraz lokalnych pułapek litologicznych. Analizy geologiczno-sejsmiczne wskazują, że mogą one sprzyjać akumulacji złóż gazu, uwięzionych w szczelinach i porach skał.

Znaczenie gospodarcze i perspektywy

Rozpoznanie i eksploatacja złóż gazu ziemnego w regionie Beskidu Żywieckiego mogłoby przyczynić się do:

• dywersyfikacji źródeł energii na poziomie lokalnym i krajowym,
• rozwoju infrastruktury energetycznej w południowej Polsce,
• zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez częściowe uniezależnienie od importu gazu.

Podsumowanie

Region Beskidu Żywieckiego posiada duży potencjał geologiczny w zakresie złóż gazu ziemnego. Oprócz fliszu kredowo-paleogeńskiego, w szerszym ujęciu warto uwzględnić również głębsze struktury dewońskie, które w innych częściach Polski odegrały kluczową rolę w tworzeniu złóż węglowodorów.

Możliwości eksploatacji należy jednak rozpatrywać w kontekście zrównoważonego rozwoju – z poszanowaniem środowiska naturalnego, lokalnej społeczności oraz walorów turystycznych regionu. Beskid Żywiecki może w przyszłości stać się przykładem miejsca, gdzie nowoczesne technologie wydobywcze współistnieją z ochroną przyrody i dziedzictwa kulturowego, a gaz ziemny – zarówno ze złóż fliszowych, jak i potencjalnie z dewońskich – będzie pełnił rolę istotnego elementu lokalnej i krajowej gospodarki energetycznej.