Pokłady gazu ziemnego w okolicach Cieszyna – ujęcie geologiczne i gospodarcze

Wprowadzenie

Cieszyn i okolice, położone w zachodniej części Karpat Zewnętrznych, to region o dużym znaczeniu historycznym i kulturowym, ale również interesujący z punktu widzenia geologii. Obszar ten należy do tzw. zachodniego segmentu Karpat fliszowych, gdzie w przeszłości prowadzono rozpoznanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Choć rejon ten nie był tak intensywnie eksploatowany jak Podkarpacie, to dane sejsmiczne i geologiczne wskazują na obecność struktur o charakterze ropo- i gazonośnym.

Charakterystyka geologiczna regionu

Budowa geologiczna okolic Cieszyna jest złożona i obejmuje kilka istotnych kompleksów litostratygraficznych:

• flisz karpacki – piaskowce, łupki i margle tworzące liczne fałdy i nasunięcia, stanowiące podstawowe skały zbiornikowe w regionie,
• utwory mioceńskie – zlepieńce oraz  kompleksy piaskowcowo – mułowcowe, które w obrębie zapadliska przedkarpackiego mogą tworzyć lokalne pułapki litologiczne i strukturalne perspektywiczne dla akumulacji gazu,
• karbon– starsze utwory osadowe, często o charakterze węglonośnym, których różne ogniwa  mogą pełnić rolę skał źródłowych i zbiornikowych,
• dewon i kambr i starsze podłoże– głębiej zalegające kompleksy węglanowe i piaskowcowe, które w skali regionalnej (Podkarpacie, basen małopolski) udowodniły zdolność do generowania i gromadzenia węglowodorów,

Strefa cieszyńska jest częścią rejonu geologicznego, w którym w przeszłości rozpoznano akumulacje ropy i gazu ziemnego, szczególnie w piaskowcach miocenu jak również w starszych osadach.

Złoża gazu ziemnego w rejonie Cieszyna

Dotychczasowe prace geologiczne wskazują, że gaz ziemny w okolicy Cieszyna występuje głównie w:

• utworach mioceńskich – w których możliwe jest powstawanie pułapek litostratygraficznych , np. soczewki piaskowcowe otoczone przez skały nieprzepuszczalne lub wyklinowanie  warstw piaskowcowych do stref nasunięcia Karpat
• głębszych kompleksach dewońskich, karbońskich , kambryjskich lub starszych – które mogą pełnić rolę dodatkowych horyzontów perspektywicznych, opartych o pułapki strukturalne lub litostratygraficzne. Skały te w okolicznych rejonach np. na obszarze Czech stanowią udowodniony potencjał ropo i gazonośny. Obecność tych skał w podłożu Cieszyna zwiększa potencjał poszukiwawczy regionu.

Znaczenie gospodarcze i perspektywy

Możliwość eksploatacji gazu ziemnego w rejonie Cieszyna ma kilka potencjalnych korzyści:

• lokalne źródło energii – które mogłoby wspierać samorządy i przemysł regionu,
• współpraca transgraniczna z Czechami w zakresie badań i potencjalnej eksploatacji,
• wzrost bezpieczeństwa energetycznego poprzez dywersyfikację dostaw,
• poszerzenie bazy surowcowej dzięki możliwości wykorzystania zarówno płytkich złóż mioceńskich, jak i głębszych struktur dewońskich, kambryjskich czy karbońskich.

Podsumowanie

Okolice Cieszyna posiadają perspektywiczne, zasoby gazu ziemnego związane z budową fliszu karpackiego i jego podłoża. Najbardziej  istotne znaczenie mogą mieć pułapki mioceńskie, a w głębszym podłożu również struktury dewońskie, kambryjskie i karbońskie, które w ościennych rejonach odgrywają ważną rolę w akumulacji węglowodorów.

Rozwój badań i wydobycia gazu w tym regionie może przyczynić się do wzmocnienia lokalnej gospodarki oraz zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Polski, pod warunkiem zachowania równowagi między eksploatacją surowców a ochroną środowiska i dziedzictwa kulturowego Cieszyna.